همه ما در طول زندگي با افرادي برخورديم كه از بوي بد دهان آنها آرزده خاطر شديم و احساس مي كنيم فرد مقابل بهداشت دهان و دندان را رعايت نكرده است.اما اگر نگاه علمي و جدي تر به اين مبحث  بيندازيم،بوي بد دهان يا به اصطلاح علمي هالیتوزیس یک مشکل بهداشت دهان و دندان است که دلايل زيادي دارد. در بیشتر موارد، یافتن مهم ترین علت های بوی بد دهان اولین قدم برای درمان است.

از لحاظ اجتماعي فردي با بوي بد دهان در جامعه طر مي شود،اين بار نيز دندانپزشكان در تشخيص بوي بد دهان كمك بزرگي به ما مي كنند. دندانپزشك با بررسي کل دهان علت عفونتي كه منجر به اين بو شده را پيدا مي كند در غير اينصورت شما را به متخصص ارجاع مي دهد. اگر شما نيز دچار عارضه بوی بد دهان هستيد،نا اميد نشويد زيرا ممكنه سرنخی برای سلامت و بهداشت نامناسب دهان و دندان و همچنين نشانه اي از ردپاي بیمارهاي گوارشي و سایر بيماري هاي جدي باشد.

نفس ما می تواند نشانه سلامتی ما باشد. در حدود 92 درصد مواقع، علل بوی بد دهان، از نظر بالینی هالیتوزیس نامیده می شود، به دهان بازمی گردد. در 8 درصد موارد ديگر، بوی بد دهان طیفی از بیماری‌ها از دیابت گرفته تا سیفلیس مي باشد که ربطی به دهان ندارد.

بد نيست بدانيد،50 میلیون نفر از بوی بد دهان مزمن (بوی بد دهان) رنج می برند، اما بسیاری از آنها به دلیل خجالت به دنبال راه هاي رفع آن نيستند. درسته كه بوي بد دهان مایه شرمساری است اما به دليل اينكه علل بوی بد دهان با ساير مشکلات سلامتی مرتبط است،رفع آن ضروري مي باشد.بوی بد دهان ،معمولا بوي تخم مرغ فاسد مي دهد و به دليل تجزیه پروتئین در بافت لثه یا زبان اتفاق مي افتد.

اگر بوی بد دهان دارید، اولین قدم شما معاینه دندان و بهداشت دهان و دندان است. اما مطالعات نشان می دهد که 5 تا 10 درصد مردم جهان به دلايلي غير از بهداشت دهان و دندان دچار اين عارضه مي شوند.

با بوي دهان خود چيكار كنيم؟

در حالی که هر فردی در مقطعی از زندگی خود بوی بد دهان را تجربه مي كند، برخی از افراد بوی بد دهان دارند که مسواک زدن و دهانشویه کمکی نمی کند. اين مورد نشان دهنده یک بیماری زمینه ای جدی است که به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد.

یکی از مسائل مهم سلامتی که می تواند باعث شود تنفس بوی مدفوع بدهد، انسداد روده مي باشد. اغلب علائم انسداد روده کاهش اشتها، نفخ، تورم شکم، یبوست، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد یا گرفتگی شدید شکم و ناتوانی در دفع گاز معده است. عفونت‌هایی مانند برونشیت، سرماخوردگی، ویروس‌ها و گلودرد استرپتوکوکی باکتری‌هایی را تولید می‌کنند که از بینی به سمت گلو حرکت می‌کنند و باعث تنفس شدید و آزاردهنده می‌شوند.

اگر هالیتوز شما به دلیل ایجاد پلاک به دلیل نقص در بهداشت دهان و دندان شما ایجاد شده است، برای تمیز کردن به دندانپزشک مراجعه کنید. این به درمان هالیتوز کمک می کند.همچنین،سعی کنید بهداشت خود را از جمله مسواک زدن دندان ها، لثه ها و زبان خود را دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، تميز كنيد و روزانه نخ دندان بكشيد.

اگر دندانپزشک شما به علت بوي بد دهان را انسداد روده، کتواسیدوز یا نارسایی کبد تشخيص دهد به مراقبت های پزشکی نياز دارد. در برخي موارد، اگر نفس بدی دارید، به خصوص نفسی که بوی مدفوع دهد، در اسرع وقت بايد به دندانپزشک يا پزشك مراجعه کنید.

انواع بوی بد دهان

بوي بد دهان دلايل عمده اي دارد كه تشخيص نوع بو در شناسايي منشأ و دليل آن بسيار مهم است. انواع بوی بد دهان شامل موارد زير مي باشد:

• بوی پنیر كه معمولاً نشان می دهد که بوی بد دهان منشأ بینی است.
• بوی میوه كه نشان دهنده دیابت کنترل نشده باشد
• بوی ماهی نشان دهنده بیماری کلیوی است، همچنين افزایش سطح اوره می تواند باعث بوی ماهی مانند (تری متیل آمینوری) شود.
• بوی اسیدی نشانه اي از آسم یا فیبروز کیستیک است.
• بوی آمونیاک نشان دهنده مشکلات کلیوی است.
• بوی شیرین و کپک زده نشان دهنده سیروز کبدی مي باشد.
• بوی مدفوع نشان دهنده کندانسداد روده است.

مهم ترین علت های بوی بد دهان

• بهداشت عمومی دهان و دندان

بیشتر بوی بد دهان ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. اگر دندان ها و دهان خود را به طور منظم تمیز نکنید، ذرات غذا در دهان شما باقی مي مانند و تجمع چسبنده ای از باکتری ها باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود.

• قهوه

اگر از طرفداران پر و پا قرص یک فنجان قهوه غلیظ در صبح هستید، اين نكته را بدانيد كه قهوه به دلیل طعم شدید و همچنین تأثیری که بر تولید بزاق دهان دارد عامل بوی بد دهان است. پس از نوشیدن قهوه، کافئین منجر به کاهش تولید بزاق می شود و بزاق کمتر به معنای افزایش باکتری های ایجاد کننده بوي دهان است.

• الکل

مصرف الکل یکی دیگر از علل بوی بد دهان است، نوشیدن الکل، بیش از حد، باعث کاهش تولید بزاق می شود که بهترین محیط برای رشد باکتری های ایجاد کننده بوي دهان است.

• رژیم های غذایی با قند بالا

رژیم های غذایی سرشار از قند و پروتئین نیز می تواند باعث بوی بد دهان شوند. رژیم غذایی سرشار از قند به دلیل نحوه تعامل قندها با باکتری های موجود در دهان باعث بوی بد دهان مي شود. باکتری هایی که به طور طبیعی در دهان وجود دارند از قندها تغذیه می کنند و خوراکی های شیرین را به بوی بد و ترش تبدیل می کنند.

• رژیم های پر پروتئین یا کم کربوهیدرات

کربوهیدرات ها عملکردهای حیاتی در بدن ما دارند و اگر در رژیم غذایی به اندازه کافی کربوهیدرات کم باشد، منجر به بوی بد دهان شود.

• مصرف محصولات تنباکو

محصولات تنباکو مانند سیگار، تنباکوی بدون دود منجر به ايجاد بوی بد دهان مي شود. علاوه بر اين مصرف کنندگان دخانیات در معرض بيماري هاي زير هستند:

1. بیماری پریودنتال
2. از دست دادن توانایی چشای
3. لثه های متورم
4. سرطان دهان

• ورم لوزه ها

بوی بد دهان مرتبط با التهاب لوزه می تواند بسيار خطرناك است و نياز به درمان اساسي مي باشد.

علائم التهاب لوزه عبارتند از :

لکه های سفید یا زرد چرک روی لوزه ها

گلو دردي كه بیش از 48 ساعت طول بکشد.

غدد لنفاوی متورم در زیر هر  دو طرف فک

بوی بد دهان

گوش درد یا عفونت

تب با درجه بالا

در صورت داشتن علائم لوزه و بوی بد دهان، ملاقات با متخصص گوش، حلق و بینی توصیه می شود.

• عفونت سینوس یا سینوزیت

سینوزیت يا التهاب سینوس های بینی یک بیماری مزمن طولانی مدت است که با آلرژی و يا مشکلات ساختاری در بینی همراه است. سینوزیت طولانی مدت کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار ميدهد.علائم سینوزیت عبارتند از:

مخاط ضخیم به رنگ سبز یا زرد از بینی یا پشت گلو

از دست دادن حس بویایی یا چشایی

طعم بد در دهان

گلودرد يا سرفه

خستگی

درجه حرارت یا لرز (تب)

احتقان صورت و درد

سردرد

دندان درد

احساس فشار که هنگام خم شدن به جلو بدتر می شود.

پولیپ بینی

در كل،سینوزیت، پولیپ بینی و چکه های بعد از بینی همگی به دليل ایجاد میکروب ها باعث بوی بد دهان می شوند.

• عفونت های دستگاه تنفسی

بوی بد دهان می تواند ناشی از عفونت های ریوی و شرایطی مانند برونشیت، آبسه ریوی، سل، آمفیزم و ذات الریه باشد.انواع عفونت ریه عبارتند از:

برونشیت (عفونت راه های هوایی بزرگ یا برونش ها)

کروپ (عفونت نای )

آنفولانزا (عفونت گسترده دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی از جمله بینی، گلو و ریه ها)

پنومونی (عفونت آلوئول ها و بافت ریه اطراف)

سرطان ریه

• آسم

افراد مبتلا به آسم بیشتر از خشکی دهان رنج می برند. این به این دلیل که آسم جریان هوا را محدود می‌کند و باعث خشكي دهان و ايجاد بدي بد در دهان مي شود.

• فیبروز سیستیک

فيبروز یک بیماری ژنتیکی که بسیاری از اندام ها از جمله ریه ها، دستگاه گوارش و سینوس ها را درگیر می کند. شایع ترین علائم اين بيماري شامل سرفه مزمن، خس خس سینه، و عفونت های مکرر مي شود.

• بیماری های گوارشی

اغلب دستگاه گوارش باعث بوی بد دهان می شود. برخي از علل گوارشی موارد زير است:

علائم GERD یا GORD (بیماری رفلاکس معده به مری) که باعث رفلاکس اسید (سوزش سر دل) می شود و هر نوع بیماری که باعث اسید معده / سوزش سر دل / ناراحتی معده شود كه تقریبا همیشه با بو همراه است.

نفخ، گاز و آروغ : هر گونه بیماری گوارشی که باعث آروغ زدن شود، می تواند باعث بوی بد دهان شود.

انسداد روده یا یبوست زمانی که بدن نتواند غذا را هضم كند، منحر به عارضه بوي بد دهان مي شود.

• انواع رژیم غذایی كتون

رژیم های کم کربوهیدرات یا کتوژنیک بدن را مجبور مي كند به جای سوخت، چربی بسوزاند. كه در نتيجه ماده مواد شیمیایی به نام کتون تولید می کند که در تنفس آزاد می شود و بوی عجیب میوه و آجیل یا استون مي دهد.

• نفس گرسنگی

نفس گرسنگي به دلیل هضم نامنظم وعده های غذایی یا روزه داری اتفاق مي افتد كه باعث مي شود میزان بزاق دهان كاهش يابد و باعث ایجاد بوی سولفوریک و بد در دهان شود.

• بوی بد دهان ناشی از انسولین  

دیابتی ها اغلب به دليل كمبود انسولين كافي مستعد “نفس کتون” هستند كه یکی دیگر از دلایل بوی بد دهان است.

• بیماری کبد

نارسایی کبد اغلب با بوی شیرین و کپک‌آمیز در دهان بروز پيدا مي كند و رفع بسيار ضروري است.

• متیل آمینوری يا بیماری ژنتیکی

اين بيماري معروف به TMAU یا سندرم بوی ماهی، تخم مرغ فاسد،زباله يا ادرار است كه باعث ایجاد بوی بدن و بوی دهان می شود .بیماران مبتلا به تری متیل آمینوری براي رفع بوي دهان نیاز به حذف یا کاهش مصرف غذاهای پر کولین مانند بروکلی، لوبیا، تخم مرغ، حبوبات، کلیه و جگر دارند.

• عادت ماهانه

تحقیقات نشان داده است بوی بد دهان در زنان قبل و در طول دوره قاعدگی بيشتر مي شود. در حالی که سطح باکتری های دهان در زنان و مردان یکسان است،اما زنان در طول قاعدگی سطح بزاق کمتری توليد مي كنند که دليل اصلي بوي بد دهان است. بوی بد دهان می‌تواند ناشی از بارداری باشد. پیشنهاد می‌کنیم به مفاله دندان درد در دوران بارداری سر بزنید.

مصرف برخي داروها

بسیاری از داروها با خشک کردن بزاق دهان باعث ایجاد بوی بد دهان مي شود. برخي تز تين داروها عبارتند از:

• افسردگی
• اضطراب
• درد
• آلرژی
• گرفتگی بینی
• چاقی
• آکنه
• صرع
• فشار خون
• بی اختیاری ادرار
• آسم
• بیماری پارکینسون

همچنين، سعی کنید از داروهای ادرار آور مانند قهوه که خشکی دهان شما را بدتر کند، اجتناب کنید.

چرا رفع بوي بد دهان بسيار مهم است؟

برای برخی افراد، ترس از بوی بد دهان به مانند يك فوبيا تبديل شده است و هم اكنون کمتر از 25٪ از بزرگسالان را در زندگی شخصی ، اعتماد به نفس آنها و همچنين موارد زير تحت تاثير قرارداده است:

• اضطراب اجتماعی
• کناره گیری از موقعیت های اجتماعی
• ترس از فرافکنی صدا هنگام صحبت کردن (در موارد شدید، اصلاً صحبت نکردن)
• اضطراب از نزدیک بودن به دیگران
• جویدن مداوم آدامس / مکیدن نعناع
• امتناع از خوردن برخی غذاها
• مسواک زدن زیاد